Zagadnienie kół zębatych

Zagadnienie kół zębatych nie jest nowe. Stosowano je bowiem już w starożytności, jakkolwiek w bardzo prymitywnej postaci. Późniejsze wieki przyniosły wprawdzie postęp w rozwoju kół zębatych, głównie w dziedzinie zegarmistrzostwa, lecz koła te poruszały się powolnym ruchem, wobec czego wymagania stawiane im pod względem dokładności były niskie. Dopiero gdy w ostatnich dziesiątkach lat koła musiały odegrać poważniejszą rolę, gdyż od dokładności ich wykonania zależała więcej lub mniej spokojna i pewna praca, dokonano wielu ulepszeń i zmian w tej dziedzinie i to zarówno pod względem konstrukcji, jak również dokładności i szybkości wykonania oraz sposobów montażu.

Odbiciem postępu i miarą zainteresowania się zagadnieniem kół zębatych jest niezliczona ilość artykułów w prasie technicznej całego świata, uzupełniona szeregiem dzieł o różnym zakresie treści i ujęciu tematu i różnym poziomie naukowym.

Koła zębate znajdują zastosowanie nieomal w każdym mechanizmie. Spotyka się je nie tylko w takich maszynach, jak samochody, motocykle, samoloty, okręty, silniki spalinowe i parowe, maszyny budowlane, obrabiarki, młyny, turbiny wodne i parowe itp., lecz również w maszynach rolniczych, jak młocarnie, kieraty, sieczkarnie, a nawet w sprzętach domowego użytku, jakimi są magle, wyżymaczki, maszynki do krajania chleba itp.; koła zębate znajdują również szerokie zastosowanie w zegarach i zegarkach oraz wszelkiego rodzaju licznikach itd.

Na całym świecie jest olbrzymia ilość kół zębatych. Wystarczy tylko stwierdzić, że w samych samochodach jest ich na całym świecie ponad 500 milionów, aby się przekonać, że jest to element powszechny i niezmiernie ważny.

Rozmiary i ciężar kół zębatych są niekiedy tak małe, że ledwie widoczna sprężyna ożywia cały mechanizm z nich złożony, czasem znów do wykonania odlewu jednego koła potrzebna jest zawartość kilku kadzi odlewniczych.

Moc przenoszona przez koła zębate jest czasem tak mała, że trudno wartość jej doświadczalnie określić, niekiedy natomiast wyraża się dziesiątkami tysięcy koni mechanicznych.

Koło zębate nie jest elementem prostym. Dlatego też zarówno zrozumienie zasad konstrukcji, jak i metod wykonania nastręcza wiele trudności. Dlatego też zachodzi konieczność gruntownego przestudiowania szeregu zagadnień z dziedziny kół zębatych, aby zrozumieć istotę pracy kół, ustalić odpowiednie wymiary, wykonać je dostatecznie dokładnie i prawidłowo je zmontować.

Drukuj