Czynniki wpływające na wartość naddatku
Przy określaniu wartości naddatków i ich tolerancji należy brać pod uwagę wiele czynników, z których zostaną omówione tylko najważniejsze.
Wartość naddatku zależy przede wszystkim od rodzaju materiału, z którego jest wykonana surówka, od sposobu jej wykonania, złożoności kształtu; sposobu ustalenia w stosunku do osi wrzeciona obrabiarki podczas obróbki oraz od obróbki cieplnej, wykonywanej między operacjami obróbki skrawaniem.
Im dokładniejszy jest sposób wykonania surówki, tym mniejsze są potrzebne naddatki na obróbkę. Największe naddatki przyjmuje się w przypadku odlewów wykonywanych w formach z piasku formowanych ręcznie, mniejsze przy formowaniu maszynowym, a najmniejsze dla odlewów wykonywanych pod ciśnieniem. Podobnie w przypadku odkuwek większe naddatki przyjmuje się dla odkuwek kutych swobodnie, a mniejsze dla wykonywanych w matrycach. Również materiały walcowane mają naddatki większe niż materiały kalibrowane (łuszczone, ciągnione oraz szlifowane).
Drugim czynnikiem mającym wpływ na wartość naddatku jest grubość uszkodzonej warstwy materiału surówki. Grubość tej warstwy zależy od rodzaju materiału, wymiarów części i jej kształtu. W odlewach jest to tzw. naskórek odlewniczy, a w odkuwkach i materiałach walcowanych — warstwa odwęglona i zgorzelina.
Następnym czynnikiem, wpływającym na wartość naddatku, jest złożoność kształtu i wymiary części. Im bardziej skomplikowany jest kształt części oraz im większe są jej wymiary, tym większe muszą być naddatki.
Na wartość naddatku duży wpływ ma również sposób ustalenia surówki w stosunku do osi obrabiarki. Jeżeli część jest obrabiana z zastosowaniem jednej bazy, naddatki mogą być mniejsze niż w przypadku przechodzenia na inną bazę. Wszystkie zmiany zamocowania części podczas procesu technologicznego przyczyniają się do zwiększenia naddatków.
Dokładność kształtu powierzchni wpływa na wartość naddatku tak, jak dokładność wymiaru. Dokładność wzajemnego położenia niektórych powierzchni również wpływa na wartość naddatku, np. ze względu na możliwość przesunięcia się rdzenia w formie, a więc i przesunięcia odlanego otworu w stosunku do przyjętej bazy, należy zwiększyć naddatek na odpowiedniej powierzchni. Przy dużym zróżnicowaniu grubości ścian należy również przewidzieć naddatek na wygięcie.
Jeżeli część podczas procesu technologicznego ma być poddana obróbce cieplnej, to do naddatku należy dodać składową, uwzględniającą wartości ewentualnych odkształceń. Składowa ta będzie zależała od rodzaju obróbki cieplnej, od sposobu chłodzenia i od wymiarów części.
Tak duża liczba czyninków, wpływających na naddatek wskazuje, że właściwe określenie jego wartości nie jest zagadnieniem prostym. Średnie wartości naddatków są podane w normach i poradnikach.
Wartość naddatku zależy przede wszystkim od rodzaju materiału, z którego jest wykonana surówka, od sposobu jej wykonania, złożoności kształtu; sposobu ustalenia w stosunku do osi wrzeciona obrabiarki podczas obróbki oraz od obróbki cieplnej, wykonywanej między operacjami obróbki skrawaniem.
Im dokładniejszy jest sposób wykonania surówki, tym mniejsze są potrzebne naddatki na obróbkę. Największe naddatki przyjmuje się w przypadku odlewów wykonywanych w formach z piasku formowanych ręcznie, mniejsze przy formowaniu maszynowym, a najmniejsze dla odlewów wykonywanych pod ciśnieniem. Podobnie w przypadku odkuwek większe naddatki przyjmuje się dla odkuwek kutych swobodnie, a mniejsze dla wykonywanych w matrycach. Również materiały walcowane mają naddatki większe niż materiały kalibrowane (łuszczone, ciągnione oraz szlifowane).
Drugim czynnikiem mającym wpływ na wartość naddatku jest grubość uszkodzonej warstwy materiału surówki. Grubość tej warstwy zależy od rodzaju materiału, wymiarów części i jej kształtu. W odlewach jest to tzw. naskórek odlewniczy, a w odkuwkach i materiałach walcowanych — warstwa odwęglona i zgorzelina.
Następnym czynnikiem, wpływającym na wartość naddatku, jest złożoność kształtu i wymiary części. Im bardziej skomplikowany jest kształt części oraz im większe są jej wymiary, tym większe muszą być naddatki.
Na wartość naddatku duży wpływ ma również sposób ustalenia surówki w stosunku do osi obrabiarki. Jeżeli część jest obrabiana z zastosowaniem jednej bazy, naddatki mogą być mniejsze niż w przypadku przechodzenia na inną bazę. Wszystkie zmiany zamocowania części podczas procesu technologicznego przyczyniają się do zwiększenia naddatków.
Dokładność kształtu powierzchni wpływa na wartość naddatku tak, jak dokładność wymiaru. Dokładność wzajemnego położenia niektórych powierzchni również wpływa na wartość naddatku, np. ze względu na możliwość przesunięcia się rdzenia w formie, a więc i przesunięcia odlanego otworu w stosunku do przyjętej bazy, należy zwiększyć naddatek na odpowiedniej powierzchni. Przy dużym zróżnicowaniu grubości ścian należy również przewidzieć naddatek na wygięcie.
Jeżeli część podczas procesu technologicznego ma być poddana obróbce cieplnej, to do naddatku należy dodać składową, uwzględniającą wartości ewentualnych odkształceń. Składowa ta będzie zależała od rodzaju obróbki cieplnej, od sposobu chłodzenia i od wymiarów części.
Tak duża liczba czyninków, wpływających na naddatek wskazuje, że właściwe określenie jego wartości nie jest zagadnieniem prostym. Średnie wartości naddatków są podane w normach i poradnikach.